Biến là gì? Các loại biến mà bạn cần biết

Biến là gì?

Trong tin học, biến (variable) là một vùng nhớ lưu trữ giá trị tạm thời trong chương trình, giúp lập trình viên xử lý dữ liệu, có tên định danh, kiểu dữ liệu và giá trị cụ thể. Trong thống kê hoặc toán học, variable dùng để biểu thị các giá trị có thể thay đổi, đại diện cho các đặc điểm, yếu tố hoặc hiện tượng được nghiên cứu, quan sát.

Biến là gì ?

Ví dụ:

• Trong phương trình y = ax + b, x là biến độc lập, y là biến phụ thuộc.
• Trong nghiên cứu dân số, “tuổi”, “thu nhập”, “trình độ học vấn” là những biến cần thu thập dữ liệu.

Phân loại các loại biến

Tùy thuộc vào lĩnh vực nghiên cứu và mục đích sử dụng mà được chia thành nhiều loại khác nhau:

Biến định tính (Qualitative Variable)

Là những biến mô tả đặc tính, tính chất hoặc thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, không thể đo lường bằng số, mà chỉ có thể phân loại hoặc mô tả bằng các nhóm, danh mục. Giá trị thường là các nhãn, tên gọi hoặc phân loại.

Ví dụ: giới tính (nam/nữ), màu sắc (đỏ, xanh, vàng), nghề nghiệp (bác sĩ, kỹ sư, giáo viên)…

Biến định lượng (Quantitative Variable)

Là biến mà giá trị của nó là những con số, có thể đo lường được, phản ánh các đại lượng có thể đo đếm hoặc tính toán được như chiều cao, cân nặng, thu nhập, nhiệt độ… Quantitative Variable được chia thành 2 nhóm:

• Rời rạc: Có giá trị là các con số cụ thể, tách rời nhau (ví dụ: số con trong gia đình, số lượng xe).
• Liên tục: Có thể nhận vô số giá trị trong một khoảng (ví dụ: cân nặng, chiều cao, thời gian).

Biến ngẫu nhiên

Là một hàm số gán giá trị số cho các kết quả của một phép thử ngẫu nhiên. Giá trị của biến ngẫu nhiên phụ thuộc vào kết quả xảy ra của biến cố. Biến ngẫu nhiên có vai trò cực kỳ quan trọng trong xác suất thống kê và mô hình hóa các hiện tượng bất định.

✅ Biến cố ngẫu nhiên rời rạc là trường hợp ngẫu nhiên chỉ nhận các giá trị rời rạc như tung đồng xu, gieo xúc xắc.

Biến đơn

Là loại biến đơn giản nhất, chỉ chứa một giá trị tại một thời điểm, dùng để lưu trữ dữ liệu đơn lẻ như số nguyên, số thực, ký tự…

Ví dụ trong C++: int age = 25; => age là biến đơn.

Vai trò của biến trong các lĩnh vực

Trong lập trình

• Giúp lưu trữ dữ liệu tạm thời để thực hiện các phép tính.
• Là công cụ chính để xử lý logic trong chương trình.
• Giúp chương trình linh hoạt hơn nhờ khả năng thay đổi giá trị.

Trong toán học và thống kê

• Là đại lượng quan trọng trong các phương trình, mô hình toán học.
• Giúp mô tả, phân tích và dự đoán các hiện tượng thực tế.
• Hỗ trợ xây dựng các mô hình phân tích dữ liệu và kiểm định giả thuyết.

Trong nghiên cứu khoa học và xã hội

• Giúp đo lường các đặc tính của đối tượng nghiên cứu như tuổi tác, giới tính, mức thu nhập…
• Là cơ sở để phân tích, so sánh và đánh giá kết quả nghiên cứu.
• Hỗ trợ đưa ra kết luận khoa học chính xác.

Ví dụ minh họa 

Kết luận

Qua bài viết trên, chúng ta đã hiểu biến là gì và các loại thường gặp trong thống kê, khoa học dữ liệu, tin học cũng như trong đời sống thực tế. Việc nhận diện đúng từng loại như định tính, định lượng, liên tục, rời rạc, ngẫu nhiên  là kỹ năng nền tảng khi tham gia bất cứ lĩnh vực nào liên quan đến dữ liệu. Từ đó, bạn có thể xây dựng mô hình phân tích chính xác, phục vụ cho công việc nghiên cứu, học tập và ứng dụng vào thực tiễn.

ĐỌC THÊM:

Đối tác Microsoft Power BI – BHK

Sơ Đồ ERD Là Gì? Hướng Dẫn Cách Vẽ Sơ Đồ ERD

Tổng Quan Hệ Quản Trị Cơ Sở Dữ Liệu Là Gì?